Klachtenafhandeling bij aanbesteden deel 1

Maatregelenpakket

Nu de uitwerking van het maatregelenpakket is verzonden aan de Tweede Kamer, dient de (toekomstige) Tweede Kamer zich over het nieuwe voorstel te buigen. Centraal staat de mogelijkheid voor ondernemers om eventuele fouten in aanbestedingen beter aan te kunnen kaarten. O.a. door de klachtenprocedure te verbeteren wordt getracht de rechtspositie van ondernemers te verbeteren. De staatssecretaris, die zich graag inzet voor het verbeteren van de aanbestedingspraktijk, heeft aanleiding gegeven tot het maatregelenpakket. Concreet betreft het de volgende vier maatregelen:

1. Klachtenafhandeling

Allereerst is in het voorstel opgenomen om een onafhankelijk klachtenloket in te stellen. Komt het uiteindelijk tot een wetswijziging, dan dient elke aanbestedende dienst voortaan verplicht een onafhankelijk klachtenloket te krijgen. Ondernemers kunnen daar een klacht indienen over het ontwerp van de aanbesteding. Uitgangspunt is wel dat de ondernemer hierover eerst een vraag stelt, zodat deze in de nota van inlichtingen meegenomen kan worden.

Indien het antwoord op de klacht onvoldoende bevredigend is voor de ondernemer, kan een klacht worden ingediend bij het klachtenmeldpunt van de aanbestedende dienst:

• Deze klacht dient tijdig (voor de uiterlijke inschrijfdatum) afgehandeld te worden door het klachtenloket. Gebeurt dit niet, dan heeft de klacht een opschortende werking en verschuift het moment van inschrijving. De duur hiervan is afhankelijk van hoe snel de klacht wordt behandeld. Het doel hiervan is om ondernemers voldoende gelegenheid te bieden de uitkomst van de klacht mee te nemen in de inschrijving.
• Indien het klachtenloket de klacht ongegrond verklaart, bestaat er voor de inschrijvers de mogelijkheid om beroep aan te tekenen bij de Commissie van Aanbestedingsexpert (CvAe). Ook dan zal er wederom sprake zijn van een opschortende werking.
• In het voorstel is vervolgens opgenomen dat de CvAe de klacht binnen 14 kalenderdagen dient af te handelen. Lukt dit niet, dan heeft de aanbestedende dienst de mogelijkheid door te gaan met de aanbesteding.
• Hoewel de adviezen van de CvAe niet bindend zijn, dient de aanbestedende met een motivering te komen indien zij afwijkt van het advies van de CvAe.

2. Wijziging rechtsverwerkingsclausules

Een andere belangrijke maatregel heeft betrekking op een wijziging van de Gids Proportionaliteit. In de huidige situatie nemen aanbestedende diensten rechtsverwerkingsclausules in hun aanbestedingsstukken op. Stelt een ondernemer tijdens een aanbestedingstraject niet tijdig een vraag, dan verliest deze het recht om in een later stadium bezwaar aan te tekenen tegen een (voorlopige) gunningsbeslissing. Het wijzigen van de Gids proportionaliteit heeft als doel om in de toekomst buitensporige toepassing van rechtsverwervingsclausules in te perken. Overigens betekent dit niet dat ondernemers zich niet meer proactief hoeven op te stellen. Zij dienen nog steeds tijdig vragen te stellen en eventuele klachten op het ontwerp van de aanbesteding in te dienen.

3. Aanscherpen motiveringsplicht

In het wetsvoorstel is ook opgenomen de motiveringsbeslissing aan te scherpen. Het doel hiervan is dat ondernemers in de toekomst een beter gemotiveerde beslissing krijgen, daar waar het voor ondernemers nu soms onduidelijk is waarom zij een opdracht niet gegund hebben gekregen. De belangrijkste aanleiding hiertoe is dat de motivering van de selectie- of gunningsbeslissing onvoldoende informatie bevat. Hoe er precies invulling gegeven gaat worden aan de aanscherping van de motiveringsplicht, is nog niet duidelijk.

4. Verruiming vernietigingsgronden

Last but not least stelt de staatsecretaris voor om artikel 4.15 in de Aanbestedingswet uit te breiden met een vierde vernietigingsgrond. Deze moet in de toekomst de mogelijkheid bieden om bij grove schendingen van de regels van de Aanbestedingswet reeds gesloten overeenkomsten te vernietigen. In de huidige situatie heeft de rechter vaak nauwelijks ruimte om een gesloten overeenkomst te vernietigen, nadat deze door de aanbestedende dienst is afgesloten.

Tot slot

Met het wetsvoorstel nog in de maak en een demissionair kabinet, is het de vraag of en hoelang het gaat duren voordat de Tweede en Eerste kamer het wetsvoorstel accepteert. Ondanks dat er dus een interessante wetswijziging in het verschiet ligt, is er nog een lange weg te gaan voordat het maatregelenpakket in werking treedt.